فرزندتون از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنه؟ با دوستاش و هم‌کلاسی‌هاش هر روز آنلاین در ارتباطه؟ اگه پدر یا مادر بچه‌ای در دنیای امروزی باشین، احتمالاً جواب این سؤال‌ها واضحه: «بله!»
شبکه‌های اجتماعی به بچه‌ها کمک می‌کنن با دوستاشون در ارتباط بمونن و روابط اجتماعی‌شون رو حفظ کنن، اما در عین حال ممکنه اون‌ها رو در معرض تعاملات منفی‌تری هم قرار بدن؛ مثل آزارهای اینترنتی، مزاحمت‌های آنلاین و زورگویی سایبری.
درسته که مزاحمت آنلاین (Trolling) و زورگویی سایبری (Cyberbullying) هر دو نوعی از تعارض و آزار در فضای مجازی هستن، اما تفاوت‌های ظریفی هم بین‌شون وجود داره. برای اینکه بتونین به بچه‌تون کمک کنین تا بهتر از پس موقعیت‌های آنلاین بربیاد، بیاین دقیق‌تر به فرق بین زورگویی سایبری و مزاحمت آنلاین نگاه کنیم.
زورگویی سایبری چیه؟
متأسفانه زورگویی چیز جدیدی نیست، ولی زورگویی سایبری – یعنی آزار دادن دیگران از طریق پلتفرم‌های آنلاین مثل پیام‌های خصوصی، شبکه‌های اجتماعی یا بخش نظرات عمومی – پدیده‌ای نسبتاً جدیده.
زورگویی سایبری می‌تونه شامل فرستادن پیام‌ها یا محتوای توهین‌آمیز، پست کردن مطالب دروغ یا بی‌رحمانه درباره یه شخص خاص، یا پخش اطلاعات خصوصی باشه که باعث ناراحتی یا شرمندگی اون فرد می‌شه. این نوع آزار می‌تونه تو هر جای اینترنت اتفاق بیفته، ولی بیشتر اوقات تو شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها مثل اینستاگرام، تیک‌تاک، فیسبوک یا اسنپ‌چت دیده می‌شه.
مزاحمت آنلاین یا ترولینگ چیه؟
وقتی کسی عمداً مطلب یا کامنتی منتشر می‌کنه تا بقیه رو عصبانی کنه یا وارد بحث و درگیری کنه، بهش می‌گیم مزاحمت آنلاین یا همون ترولینگ (Trolling).
اگه بخوایم ساده بگیم، ترول‌ها فقط دنبال «آتش‌بیار معرکه بودن» هستن.
هدفشون جلب توجهه، ولی نه از راه مثبت؛ بلکه از طریق واکنش منفی دیگران. اونا از ناراحت یا عصبانی شدن بقیه لذت می‌برن.
فرق زورگوی سایبری با مزاحم آنلاین چیه؟
در ظاهر ممکنه این دو رفتار شبیه به‌نظر برسن، ولی تفاوت اصلی‌شون در نیت پشت کاره.
ترول‌ها معمولاً صرفاً دنبال واکنش گرفتن هستن – براشون مهم نیست از کی، و معمولاً هم قربانی‌شون رو نمی‌شناسن. چون فضای آنلاین تا حد زیادی اجازه می‌ده افراد ناشناس بمونن، هر کسی می‌تونه یه ترول باشه بدون اینکه نگران عواقبش باشه.
ولی زورگوی سایبری معمولاً قربانی‌شو می‌شناسه و رفتارهاش هدفمند و تکراریه – درست مثل زورگویی در دنیای واقعی. این نوع آزار ممکنه عمومی باشه، مثلاً تو پست‌های توییتر یا اینستاگرام یا کامنت‌های فیسبوک، یا حتی از طریق بلاگ‌هایی که درباره قربانی نوشته می‌شن.
از طرفی ممکنه کاملاً خصوصی باشه، مثل پیام‌های مستقیم (Direct) یا ایمیل، که همین موضوع تشخیصش رو سخت‌تر می‌کنه.
چطور به بچه‌مون کمک کنیم با مزاحمان آنلاین کنار بیاد؟
پیشگیری بهتر از واکنش نشون دادنه.
اگه از قبل با بچه‌تون درباره مزاحمت‌های آنلاین صحبت کنین و ابزارهای لازم رو در اختیارش بذارین، خیلی بهتر می‌تونه از خودش محافظت کنه. واقعیت اینه که ترول‌ها جزئی از زندگی دیجیتال شدن و دیر یا زود بچه‌ها باهاشون برخورد می‌کنن.
چند راهکار برای کمک به فرزندتون برای مقابله با ترول‌ها:
-
ترول‌ها اغلب پشت ناشناس بودن قایم می‌شن. به فرزندتون یاد بدین وقتی کسی باعث ناراحتی‌ش شد، اول نگاهی به نام کاربری و عکس پروفایل بندازه. ترکیب‌های تصادفی عدد و حرف، یا عکس‌های کارتونی و آواتارهای خالی، می‌تونه یه نشونه از حضور یه ترول باشه.
-
بهترین واکنش به یه ترول، بی‌واکنشی کامله. ترول‌ها از واکنش بقیه تغذیه می‌کنن، پس اگه فرزندتون بهشون بی‌اعتنایی کنه، عملاً بازی رو ازشون می‌گیره.
-
بلاک و ریپورت کنه. گزارش دادن ترول به پلتفرم، به امنیت بقیه هم کمک می‌کنه، و بلاک کردنش باعث می‌شه دیگه بچه‌تون با اون فرد روبه‌رو نشه.
-
بچه‌تون رو تشویق کنین درباره کامنت‌هایی که ناراحتش می‌کنن باهاتون حرف بزنه. ازش بپرسین چرا اون کامنت ناراحتش کرده؟ توهین‌آمیز بوده؟ چه حسی بهش داده؟ این مکالمه‌ها بهش کمک می‌کنه احساساتش رو بشناسه و شما هم بفهمین تو فضای آنلاین با چی روبه‌روئه.
اگه دلتون می‌خواد زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی رو محدود کنین و فرصتی برای استراحت از دنیای دیجیتال به بچه‌تون بدین، استفاده از یه اپلیکیشن کنترل والدین خیلی مفیده. با ابزارهایی مثل پیناردین می‌تونین دسترسی به شبکه‌های اجتماعی رو کامل ببندین یا برای استفاده محدودیت زمانی بذارین تا بچه‌تون فقط در زمان‌های خاصی بهشون دسترسی داشته باشه. اینطوری، وقتی خونه هستین، می‌تونین کنار هم درباره چیزهایی که آنلاین دیده صحبت کنین، مخصوصاً اگه احساس کردین مشکلی وجود داره یا خودش سراغتون اومد.
چطور فرزندمون رو تشویق کنیم درباره زورگویی سایبری باهامون صحبت کنه؟
صحبت درباره چیزهایی که بچه‌مون رو ناراحت می‌کنه – یا حتی موضوعاتی که به دیگران مربوطه – کار راحتی نیست. واقعیت اینه که گاهی ممکنه خود بچه‌مون کسی باشه که داره زورگویی می‌کنه. به همین خاطره که گفت‌وگوهای مداوم، باز و بدون قضاوت درباره آزار آنلاین خیلی ضروریه.
چند نکته برای راحت‌تر کردن این گفت‌وگو:
-
به بچه‌تون یادآوری کنین که پیش شما در امانه. فضای گفت‌وگوهای خانوادگی باید طوری باشه که بچه احساس امنیت کنه و بتونه راحت حرف بزنه. مهمه که بدونه حق داره تو فضای آنلاین احساس امنیت کنه و از بودن در اینترنت لذت ببره.
-
اگه خودتون یا آشنایانتون تجربه زورگویی دارین، باهاش درمیون بذارین. این کار کمک می‌کنه بچه‌تون بفهمه تنها نیست و شاید راحت‌تر بتونه تجربیات خودش رو هم با شما درمیون بذاره.
-
به‌جای اینکه ازش بخواین پیام‌ها یا اکانت‌ها رو نشونتون بده، ازش بخواین نحوه استفاده‌ش از شبکه‌های اجتماعی رو براتون توضیح بده. شاید از اینکه نقش معلم رو بگیره خوشش بیاد!
-
همدلی رو در بچه تقویت کنین. با پرسیدن سؤال‌های احساسی درباره زورگویی سایبری. مثلاً: «اگه کسی پیام بدی برات بفرسته، چه حسی پیدا می‌کنی؟» یا «اگه یه نفر برای دوستت تو اینستاگرام کامنت زشت بذاره، بهش می‌گی با کی صحبت کنه؟» این سؤال‌ها به بچه کمک می‌کنن احساساتش رو به زبان بیاره و با موقعیت‌هایی که ممکنه تو آینده تجربه کنه، آشنا بشه.
اگه احساس کردین بچه‌تون داره قربانی زورگویی سایبری می‌شه، می‌تونین از ابزارهای نظارتی استفاده کنین تا رفتارهای مشکوک رو شناسایی کنین.
با قابلیت نظارت تماس‌ها و پیامک‌ها در اپلیکیشن پیناردین، می‌تونین دسترسی بچه‌تون به پیام‌های آزاردهنده رو محدود کنین یا حتی شماره‌هایی که مشکل‌ساز هستن رو کامل مسدود کنین. البته ممکنه اولش بچه‌تون احساس کنه حریم خصوصیش نقض شده، ولی می‌تونین براش توضیح بدین که این کار برای محافظت از اونه، و با هم تصمیم می‌گیرین از چه ابزارهایی استفاده کنین.
این روزها بچه‌ها بیشتر از هر زمان دیگه‌ای در دنیای آنلاین هستن و آزارهای اینترنتی هم بیشتر شده. ولی شما با ایجاد فضای امن و حمایتگر در خانواده، می‌تونین کاری کنین که فرزندتون یاد بگیره چطور با این موقعیت‌ها برخورد کنه و تجربه‌ای سالم‌تر در اینترنت داشته باشه.
دنیای فرزندپروری دیجیتال برای خیلی از ما جدیده، ولی با اعتماد به غریزه‌تون و حضور کنار بچه‌تون، می‌تونین تجربه آنلاینش رو مثبت کنین.
