کم کردن زمان استفاده از صفحه نمایش (Screen time) یکی از سخت‌ترین چالش‌های پدر و مادرهاست. تو دنیایی که تکنولوژی با سرعت در حال تغییره و بحران‌ها یکی پس از دیگری میان، خیلی وقت‌ها احساس می‌کنیم انگار وسط یه آزمایش بزرگ قرار گرفتیم.
به‌عنوان والد، خیلی وقت‌ها حس می‌کنیم دیگه از پا افتادیم. انگار هر راهی رو امتحان کردیم که بچه‌مون از جلوی گوشی یا تبلت بلند شه. روش‌هایی که والدین انتخاب می‌کنن، معمولاً بسته به سبک فرزندپروری‌شون متفاوته: از سخت‌گیرانه گرفته تا کاملاً آزاد. اما واقعاً کدوم روش جواب می‌ده؟
اینجا چهار روش رایج که والدین برای قطع صفحه از بچه‌هاشون استفاده می‌کنن رو بررسی کردیم – و اینکه معمولاً چه نتیجه‌ای دارن:
۱. سبک سخت‌گیرانه (اقتدارگرا)
والد: «گوشی رو خاموش کن.»
بچه: «چرا؟»
والد: «چون من می‌گم.»
این سبک، دقیقاً همون جمله معروفه: «کاری که من می‌گم رو انجام بده، نه کاری که خودم می‌کنم.»
واقعیت اینه که تقریباً همه‌ی ما یه بار این نقش رو بازی کردیم. اون لحظه‌هایی که از بس یه چیز رو تکرار کردیم، دیگه صدامون درنمیاد و فکر می‌کنیم تنها راه باقی‌مونده، دستور دادنه.
والدین سخت‌گیر معمولاً قانون‌های سفت و سخت دارن و انتظار بالایی از بچه‌هاشون دارن.
یه وقتایی این روش آسیبی نمی‌زنه، اما اگه تنها گزینه‌تون باشه، یادتون باشه که بچه‌ای که فقط اطاعت می‌کنه بدون اینکه دلیل کار رو بفهمه، یاد می‌گیره همیشه حرف گوش بده، حتی اگه اون حرف به نفع خودش نباشه.
۲. تنبیهی و تهدیدآمیز
«گفتم گوشی رو خاموش کن! الان بذار زمین وگرنه…! خاموشش کن، مگه نشنیدی چی گفتم؟»
داد زدن، فریاد کشیدن و استفاده از لحن خشن شاید در لحظه جواب بده، اما معمولاً باعث ترس، ناامنی و کاهش عزت نفس در بچه‌ها می‌شه.
بچه‌هایی که زیاد مورد فریاد قرار می‌گیرن، معمولاً اعتماد به نفس پایینی پیدا می‌کنن. این واکنش‌ها اغلب نشونه‌ی خستگی، استرس یا فشار روحیه – و خب همه‌ی ما می‌دونیم که پدر و مادر بودن گاهی واقعاً طاقت‌فرساست.
اگه متوجه شدین بعضی وقت‌ها کنترل عصبانیت براتون سخته، مخصوصاً وقتایی که خیلی خسته یا تحت فشارین، بهتره دنبال حمایت یا مشاوره باشید.
۳. سبک آزاد و رها (سهل‌گیرانه)
توی سبک سهل‌گیر، تصمیم‌گیری به عهده خود بچه‌هاست. اینکه کی گوشی رو کنار بذارن یا کی لپ‌تاپ رو ببندن، کاملاً به خودشون بستگی داره.
این بچه‌ها معمولاً اعتماد به نفس خوبی دارن، چون یاد گرفتن خودشون تصمیم بگیرن. اما از اون طرف، در کنترل و مدیریت رفتارهاشون (خودتنظیمی) ضعیفن و ممکنه هر لحظه بر اساس هیجان یا خواست آنی‌شون عمل کنن.
اگه هدفتون اینه که فرزندتون زمان کمتری پای صفحه باشه، حتی تعیین یه‌سری قانون ساده کمکش می‌کنه که بدونه چی ازش انتظار می‌ره و چطور باید عمل کنه.
۴. سبک آرام و توضیح‌محور
«تا دو دقیقه‌ی دیگه تبلتت رو خاموش می‌کنیم. دیگه نمی‌تونی بیشتر تماشا کنی چون زیاد پشت صفحه بودن برای بدنت و مغزت خوب نیست. بیا با هم در موردش صحبت کنیم!
وقتی کتاب می‌خونی، مغزت کار می‌کنه. وقتی با هم بیرون بازی می‌کنیم، بدنت فعال می‌شه. وقتی مغز و بدنت رو ورزش می‌دی، سالم‌تر می‌مونی و احساس شادی بیشتری داری. نظرت چیه بعد از شام دوباره از تبلت استفاده کنی؟»
این سبک آرام و منطقی باعث می‌شه بچه‌ها احساس امنیت، مسئولیت‌پذیری و اعتماد به نفس داشته باشن.
این نوع ارتباط، یکی از سالم‌ترین روش‌ها برای تعامل با بچه‌هاست. می‌تونید با توجه به سن بچه‌ها، این سبک رو منعطف‌تر یا جدی‌تر اجرا کنید؛ همدلانه اما با مرزهای مشخص. گاهی قوانین قابل تغییرن، ولی کمک می‌کنیم بچه‌هامون دوباره تو مسیر قرار بگیرن.
پس بهترین روش برای خاموش کردن صفحه چیه؟
برای بچه‌های کوچیک، بیاین هم‌سطح‌شون بشینین. یا برای بچه‌های بزرگ‌تر، کنارشون بشینین و خیلی آروم و محترمانه، دلیل کارتون رو توضیح بدین. به چشماشون نگاه کنین و براشون روشن کنین که چرا زیاد بودن پای صفحه خوب نیست.
خیلی از بچه‌ها واقعاً نمی‌دونن چرا نباید مدت طولانی پشت صفحه باشن – و خب وقتی پدر و مادرشون رو هم می‌بینن که دائم پای گوشی یا لپ‌تاپن، نمی‌تونن حرف‌هامون رو جدی بگیرن.
فریاد و عصبانیت شاید در لحظه مؤثر باشه، ولی در بلندمدت این گفت‌وگو و ثبات رفتاریه که جواب می‌ده. وقتی دلایل کارمون رو براشون توضیح می‌دیم و همیشه یه رفتار مشخص و ثابت داریم، بچه‌ها راحت‌تر با قوانین کنار میان.
اگه با آرامش و قاطعیت رفتار کنیم، به حرف‌هاشون گوش بدیم و به‌جای تنبیه، براشون دلیل بیاریم، احتمال اینکه بچه‌هامون آدم‌های شادتر، مسئول‌تر و بااعتماد به نفس‌تری بشن خیلی بیشتره.
هیچ نسخه واحدی برای فرزندپروری وجود نداره.
و همه‌مون اشتباه می‌کنیم. این مسیر آسون نیست و قرار نیست بابت اشتباهاتمون احساس گناه کنیم – فقط باید دنبال یه تعادل بگردیم، بین چیزی که برای اونا خوبه و چیزی که برای خودمون ممکنه.
کنترل خود برای بچه‌ها، مخصوصاً تو دنیای تکنولوژی، کار آسونی نیست.
ولی اگر ما آروم باشیم و دلایل کارامون رو براشون توضیح بدیم، خیلی بیشتر روی بچه‌ها اثر می‌ذاره.
این سبک منطقی تو خیلی از موقعیت‌ها جواب می‌ده، و «صفحه‌نمایش» یه فرصت خیلی خوبه برای تمرین کردنش – نتیجه‌ش رو در آینده می‌بینید.
