والدین اغلب به من می‌گویند که یکی از دلایل اصلی‌شان برای دادن گوشی هوشمند به فرزندانشان، امکان برقراری ارتباط از طریق پیامک و اپ‌های پیام‌رسان است. پیام‌رسانی راهی راحت برای در تماس بودن است، اما در عین حال خطراتی هم دارد که باید آن‌ها را بشناسیم و به‌طور مستمر با فرزندانمان در موردشان صحبت کنیم.
ارسال پیام و استفاده از پلتفرم‌های پیام‌رسان آنلاین می‌تواند با خطراتی مانند قلدری سایبری، محتوای نامناسب و ارتباط با افراد سودجو همراه باشد. ناشناس بودن در این فضاها باعث می‌شود هم بزرگسالان و هم کودکان رفتارهایی از خود نشان دهند که در دنیای واقعی شاید هرگز انجام ندهند. کودک شما تا زمانی که آموزش نبیند، نمی‌داند چطور این موقعیت‌ها را تشخیص دهد یا با آن‌ها برخورد کند. با برقرار کردن ارتباطی باز و صادقانه با فرزندتان، و همچنین استفاده از ابزارهای پیشگیرانه‌ای مانند پیناردین، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا از مزایای پیام‌رسانی بهره‌مند شود و در عین حال از آسیب‌ها در امان بماند.
چرا صحبت درباره پیام‌رسانی مهم است؟
درست مثل همه چیزهایی که به گوشی هوشمند و استفاده از اپ‌ها مربوط می‌شود، یکی از مهم‌ترین کارهایی که می‌توانید انجام دهید این است که خیلی زود گفت‌وگو درباره امنیت و انتظارات را شروع کنید. بسیاری از کودکان و نوجوانان بخش زیادی از روز خود را در حال پیام دادن، استفاده از شبکه‌های اجتماعی و چت در اپ‌های مختلف هستند، اما این پلتفرم‌ها معمولاً به اندازه‌ای که به نظر می‌رسند امن نیستند. کودک شما باید از سن پایین یاد بگیرد چه رفتاری درست است و چه چیزی نامناسب – چه از طرف خودش و چه از طرف دیگران.
همان‌طور که به کودک خود یاد می‌دهید در دنیای واقعی با غریبه‌ها صحبت نکند، لازم است به او آموزش دهید که در فضای آنلاین هم با احتیاط با دیگران ارتباط بگیرد. ارتباط دیجیتال اغلب فاقد لحن صدا و زبان بدن است – عناصری که به ما کمک می‌کنند نیت طرف مقابل را بهتر درک کنیم. این نوع ارتباط‌ها معمولاً زمانی اتفاق می‌افتند که بزرگسالان مورد اعتماد حضور ندارند. وقتی این نشانه‌ها وجود نداشته باشند، سوءاستفاده یا فریب‌دادن کودک آسان‌تر می‌شود. گفت‌وگوی منظم و صمیمانه با فرزندتان به او کمک می‌کند تا نشانه‌های هشدار را بشناسد و با آن‌ها برخورد درستی داشته باشد.
آموزش تشخیص نشانه‌های هشدار در پیام‌رسانی به فرزندتان
خیلی مهم است که فرزندتان بداند هنگام استفاده از اپ‌های پیام‌رسان باید مراقب چه چیزهایی باشد، و در صورت مواجهه با رفتارهای مشکوک، ترسناک یا آسیب‌زا چگونه واکنش نشان دهد. اولین قدم این است که به فرزندتان آموزش دهید نشانه‌های هشداردهنده را بشناسد تا وقتی چیزی به‌نظر درست نمی‌رسد، متوجه آن بشود.
۱. مخاطبان ناشناس یا عجیب
در اپ‌های پیام‌رسان، کودکان گاهی از طرف افراد ناشناس پیام دریافت می‌کنند – چه دوستِ دوست‌شان باشد یا کسی کاملاً غریبه. بسیاری از این اپ‌ها اجازه می‌دهند بدون دانستن شماره تلفن یا شناسه اجتماعی، برای دیگران پیام بفرستید. یکی از نشانه‌های هشدار این است که شخصی که کودک شما نمی‌شناسد یا به او اعتماد ندارد، بدون دلیل مشخصی پیام می‌فرستد. اگر فرزندتان پیامی از فردی ناشناس دریافت کرد، باید به او آموزش دهید که پاسخ ندهد و حتماً موضوع را با شما در میان بگذارد.
نکته مهم برای والدین: فرزندتان را تشویق کنید فقط با افرادی که شخصاً می‌شناسد و به آن‌ها اعتماد دارد پیام رد و بدل کند. برخی اپ‌ها تنظیماتی برای والدین دارند تا سطح حریم خصوصی را کنترل کنند. همچنین می‌توانید از Pinardin استفاده کنید تا بدانید فرزندتان با چه کسانی در ارتباط است و چه چیزهایی رد و بدل می‌شود.
۲. فشار روانی یا فریب دادن
اگر فرزندتان احساس کند کسی او را تحت فشار قرار داده تا کاری انجام دهد یا چیزی بگوید که با آن راحت نیست، این یک نشانه هشدار جدی است. افراد سودجو اغلب با فریب‌کاری تلاش می‌کنند کودکان را وادار به افشای اطلاعات شخصی یا انجام رفتارهای نامناسب کنند. ممکن است ابتدا با حرف‌هایی بی‌خطر شروع کنند، اما خیلی زود سراغ درخواست‌های خصوصی یا عکس‌های شخصی بروند. بسیاری از کودکان متوجه نمی‌شوند که دارند فریب می‌خورند، مخصوصاً اگر طرف مقابل اعتمادشان را جلب کرده باشد. به کودک‌تان آموزش دهید که هر کسی، حتی افراد آشنا، اگر رفتاری نامناسب داشتند یا فشاری وارد کردند، باید با احتیاط با آن‌ها برخورد کند و حتماً موضوع را به یک بزرگ‌سال مورد اعتماد اطلاع دهد.
نکته مهم برای والدین: به فرزندتان بیاموزید که هیچ‌گاه اطلاعات شخصی مانند رمز عبور، آدرس یا هر چیزی که امنیتش را به خطر می‌اندازد، به کسی ندهد. به او بگویید که اگر کسی باعث ناراحتی‌اش شد، می‌تواند آن فرد را بلاک یا گزارش کند – و این کاملاً طبیعی و قابل قبول است.
۳. محتوای نامناسب بدون درخواست قبلی
یکی از هشداردهنده‌ترین نشانه‌ها در پیام‌رسانی، دریافت تصاویر یا پیام‌های نامناسب و صریح بدون هیچ‌گونه گفت‌وگوی قبلی است. این محتواها معمولاً ناگهانی و بدون هشدار فرستاده می‌شوند. کودکان ممکن است با دیدن چنین چیزی احساس سردرگمی، خجالت یا شرمندگی کنند – مخصوصاً اگر ندانند چگونه واکنش نشان دهند. به آن‌ها اطمینان خاطر بدهید که اگر با چنین چیزی مواجه شدند، می‌توانند بدون ترس یا نگرانی موضوع را با شما در میان بگذارند. فرزندتان باید بداند که شما با آرامش و حمایت از او برخورد خواهید کرد، نه با عصبانیت یا تنبیه.
نکته مهم برای والدین: به کودک خود یاد بدهید که در صورت مواجهه با محتوای نامناسب، سریعاً موضوع را گزارش دهد، فرستنده را مسدود کند و هرگز احساس نکند باید به آن پیام پاسخ دهد. حتماً از قبل برایش مشخص کنید که می‌تواند درباره هر چیزی که او را ناراحت یا نگران کرد، با شما صحبت کند.
چطور با کودکان در سنین مختلف درباره پیام‌رسانی صحبت کنیم
برای صحبت درباره موضوعات حساس، باید روش گفت‌وگو را با توجه به سن و سطح رشد کودک تنظیم کنید. کودکان کوچک‌تر به اطلاعات ساده و مختصر نیاز دارند، در حالی که نوجوانان بزرگ‌تر به بحث‌های دقیق‌تری درباره حریم خصوصی، امنیت و آداب ارتباط آنلاین احتیاج دارند. تطبیق صحبت‌تان با سطح درک کودک، کلید اثرگذاری آن است.
برای کودکان کوچک (۵ تا ۱۰ سال)
در این سن، تمرکز باید روی مفاهیم پایه‌ای امنیت باشد؛ اینکه کودک درک کند نباید با غریبه‌ها در فضای آنلاین صحبت کند. شاید هنوز به‌طور جدی از اپ‌های پیام‌رسان استفاده نکنند (و نباید در شبکه‌های اجتماعی فعالیت داشته باشند)، اما احتمال زیادی هست که از طریق بازی‌ها یا پلتفرم‌های آموزشی با این فضاها آشنا شوند. حتماً به آن‌ها یاد بدهید که اگر کسی در فضای آنلاین از آن‌ها خواست نام، سن، محل زندگی یا عکس‌شان را بدهند، سریعاً موضوع را با شما در میان بگذارند.
برای پیش‌نوجوانان (۱۰ تا ۱۲ سال)
این گروه سنی در حال اجتماعی‌تر شدن در فضای آنلاین هستند و احتمالاً پیام دادن و چَت کردن یکی از اصلی‌ترین راه‌های ارتباطی‌شان است. زمان آن است که درباره مسائل پیچیده‌تری مانند آزار اینترنتی، فشار همسالان، و واکنش مناسب به پیام‌های نامناسب با آن‌ها صحبت کنید. در این سن، اگر تا حالا از کنترل والدین استفاده نکرده‌اید، حالا زمان خوبی است تا تنظیمات لازم را برای نظارت و محدود کردن دسترسی به محتوای نامناسب و ارتباطات خطرناک اعمال کنید. این بحث‌ها را به‌صورت غیررسمی و در گفت‌وگوهای روزمره ادامه دهید تا همیشه دریچه‌ای برای صحبت درباره تجربه‌های آنلاین‌شان باز باشد.
برای نوجوانان (۱۳ سال به بالا)
در این سن، نوجوانان به‌طور فعال از اپ‌های پیام‌رسان استفاده می‌کنند و اغلب مکالمه‌های خصوصی دارند. با اینکه تمایل بیشتری به استقلال دارند و ممکن است در برابر نظارت مقاومت کنند، حفظ خط ارتباط باز با آن‌ها بسیار حیاتی است. به‌جای تمرکز صرف بر محدودیت‌ها، با صحبت درباره پیامدهای واقعی اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی یا تعامل با افراد ناشناس، آن‌ها را برای تصمیم‌گیری ایمن و مسئولانه توانمند کنید. به آن‌ها یاد بدهید چگونه رفتارهای آسیب‌زا را گزارش دهند و چرا محافظت از حریم خصوصی‌شان در فضای آنلاین ضروری است.
ادامه‌دار و باز نگه داشتن گفت‌وگو
یکی از عناصر کلیدی در حفظ امنیت فرزندتان در فضای آنلاین، داشتن گفت‌وگویی مداوم و همیشگی با اوست. فناوری و تهدیدات آنلاین به‌سرعت در حال تغییرند، و نحوه استفاده کودکان از اپ‌های پیام‌رسان هم مدام تحول پیدا می‌کند. شما باید همان فرد قابل اعتمادی باشید که کودک‌تان هر وقت احساس خطر کرد، از یک پیام مشکوک گرفته تا تصویر ترسناک یا اپ جدیدی که نصب کرده، بدون تردید سراغتان بیاید.
با گفت‌وگوهای منظم، استفاده از ابزارهای کنترل والدین مثل هشدار پیام‌ها، و حمایت همیشگی، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا با خیال راحت‌تری در دنیای پیام‌رسانی آنلاین قدم بردارد. این حمایت باعث می‌شود آن‌ها بتوانند نشانه‌های هشداردهنده را تشخیص دهند و واکنش درست نشان دهند.
