یادتونه مکاتبه با دوست‌های پُستی چقدر بین بچه‌های دهه ۶۰ و ۷۰ رایج بود؟ شاید خودتون هم یکی داشتین یا کسی رو می‌شناختین که از طریق مدرسه یا اردوهای تابستونی با یه نفر تو یه کشور دیگه نامه‌نگاری می‌کرد. حالا یه مدل جدیدش اومده: دوست‌های آنلاین! بعضی‌هاشون ممکنه آدمایی باشن که بچه‌مون تو دنیای واقعی هم می‌شناسه، ولی بعضی‌ها فقط از طریق اینترنت آشنا شدن و شاید هیچ‌وقت همدیگه رو از نزدیک نبینن.
این نوع دوستی لزوماً بد نیست. مخصوصاً برای نسلی از بچه‌ها که تو دوران قرنطینه کرونا مجبور بودن با «قرار بازی مجازی» کنار بیان، این دوستیا شده بخشی از زندگیشون. توی این مقاله می‌خوایم مزایا و معایب این دوستی‌ها رو بررسی کنیم و بگیم چطور می‌تونیم از بچه‌هامون، هم تو فضای مجازی و هم دنیای واقعی، محافظت کنیم.
مزایای دوستی‌های آنلاین
ارتباطات اجتماعی بیشتر
دوستی‌های آنلاین می‌تونن به بچه‌ها و نوجوان‌ها کمک کنن با آدمایی که علایق و سرگرمی‌های مشترک دارن ارتباط بگیرن. این موضوع مخصوصاً برای بچه‌هایی مفیده که تو محله یا مدرسه‌شون سخت دوست پیدا می‌کنن یا احساس تنهایی می‌کنن.
دسترسی راحت‌تر
دوستی‌های آنلاین محدود به موقعیت جغرافیایی نیستن. یعنی بچه‌ها می‌تونن با هم‌سن‌وسال‌های خودشون تو هر گوشه‌ای از دنیا دوست بشن. این برای بچه‌هایی که تو مناطق دورافتاده زندگی می‌کنن یا به جوامع متنوع دسترسی ندارن، خیلی مفیده.
فضایی امن برای بیان خود
برای خیلی از بچه‌ها، دوستی‌های آنلاین یه جای امنه که می‌تونن خودشون باشن و بدون ترس از قضاوت، درباره احساسات یا هویت‌شون حرف بزنن. این فضا مخصوصاً برای بچه‌هایی که تو دنیای واقعی با زورگویی، تبعیض یا طرد شدن مواجه می‌شن، می‌تونه خیلی کمک‌کننده باشه.
معایب دوستی‌های آنلاین
خطر سوءاستفاده‌گرهای آنلاین
یکی از مهم‌ترین خطرهای دوستی آنلاین، احتمال روبه‌رو شدن با افراد سوءاستفاده‌گره. بعضی از این افراد با هویت جعلی وارد شبکه‌های اجتماعی، گروه‌های چت یا پلتفرم‌های آنلاین می‌شن و سعی می‌کنن اعتماد بچه‌ها رو جلب کنن. هدفشون ممکنه سوءاستفاده جنسی یا انواع دیگه‌ای از آزار باشه.
دسترسی به محتوای نامناسب
دوستی‌های آنلاین ممکنه بچه‌ها رو با انواع محتوای نامناسب مواجه کنن؛ از فحش و خشونت گرفته تا نفرت‌پراکنی و تبلیغات افراطی. این موضوع می‌تونه سلامت روان بچه‌ها رو تهدید کنه و دغدغه بزرگی برای والدین باشه.
نبود تعامل چهره‌به‌چهره
یکی دیگه از چالش‌های این نوع دوستی، اینه که برخلاف دوستی‌های واقعی، خبری از ارتباط چشمی، زبان بدن و درک عاطفی نیست. همین باعث می‌شه مهارت‌های اجتماعی بچه‌ها کمتر رشد کنه. همچنین، اگر مدت زیادی پای صفحه باشن، ممکنه روی رشد عاطفی یا ذهنی‌شون هم تأثیر منفی بذاره.
چند راهکار برای مدیریت دوستی‌های آنلاین
با اینکه دوستی آنلاین می‌تونه برای بچه‌ها مفید باشه، ولی حضور والدین در مدیریت و نظارت بر این ارتباطات خیلی مهمه. این چندتا نکته می‌تونه کمک‌تون کنه:
درباره ایمنی آنلاین به بچه‌هاتون آموزش بدین
بچه‌ها باید خطرهای فضای مجازی رو بشناسن و یاد بگیرن چطور از خودشون محافظت کنن. بهشون یاد بدین که اطلاعات شخصی‌شون رو لو ندن، تنظیمات حریم خصوصی (Privacy Settings) رو فعال کنن و با غریبه‌ها وارد گفت‌وگوی خصوصی نشن.
رفتار بچه‌تون رو زیر نظر داشته باشین
به رفتار بچه‌تون دقت کنین. اگر دیدین بیش از حد مخفی‌کار شده، پیام‌های مشکوک دریافت کرده، یا خلق‌وخو و رفتارش تغییر کرده، ممکنه پای یه دوست آنلاین نامناسب در میون باشه. این دوستا ممکنه روی سبک فکر کردن یا رفتار بچه تأثیر بذارن.
قوانین مشخص و شفاف بذارین
یه سری قانون برای استفاده از اینترنت تعیین کنین. مثلاً زمان استفاده از گوشی یا کامپیوتر محدود باشه، بعضی نوع محتواها ممنوع باشه، یا بچه موظف باشه هر از گاهی گزارش بده با کیا در ارتباطه. می‌تونین با هم یه «قرارداد تکنولوژی» تنظیم کنین تا همه چیز روشن باشه و هیچ سوءتفاهمی پیش نیاد.
بچه‌تون رو به دوستی‌های واقعی تشویق کنین
هر چقدر هم دوستی آنلاین خوب باشه، جای دوستی‌های واقعی رو نمی‌گیره. بچه‌ها باید بتونن رابطه‌های رو‌در‌رو با هم‌سن‌وسال‌هاشون داشته باشن. پس کمک‌شون کنین تو فعالیت‌های فوق‌برنامه، باشگاه‌ها یا رویدادهای اجتماعی محله‌شون شرکت کنن.
